نوقلم آموزش نویسندگی
قصد داریم در زمستان امسال، کارگاه آموزش داستان‌نویسی را برگزار کنیم. در این فاصله در نظر داریم که مقدمات و مبانی داستان را در اختیار شما عزیزان بگذاریم. به همین مناسبت، در روزهای پیش رو، سلسله مقالاتی در باب اشتباهات رایج در ابتدای مسیر داستان‌نویسی را منتشر خواهیم کرد. به موازات آن، تمرین‌هایی برای شروع داستان‌نویسی ارائه می‌کنیم تا آموزش‌ها، جنبه عملی هم داشته باشد. قسمت اول این سلسله مقالات را اینجا بخوانید.
بی‌اعتنایی به یادگیری تکنیک‌ها
بسیاری از هنرجوها داستان را نمی‌شناسند؛ مثلا تفاوت آن را با فیلمنامه، خاطره و طرح نمی‌دانند؛ حتی تفاوت داستان کوتاه و رمان را نمی‌دانند. آنها درگیر ذهنیت خود هستند و از این مطالب بی‌خبرند.
پیرو همین نکته، یکی از مهم‌ترین علل ناکامی داستان‌نویسان نوآموز، ناآشنایی با روش نوشتن داستان است. بهترین و دقیق‌ترین روش داستان‌نویسی، روش «نوشتن از درون به بیرون» است.
در این روش پس از تعیین چارچوب اصلی، و طراحی نقشه کلی داستان، جزئیات را مرحله به مرحله به آن اضافه می‌کنیم؛ مثلا شناسنامه شخصیت‌ها را می‌سازیم، حوادث داستان را پی می‌ریزیم، الگو و قالب روایی داستان را مشخص می‌کنیم و… .
در این صورت، هنگام رویارویی با بن‌بست‌های داستان، زمین‌گیر و سردرگم نمی‌شویم. به سادگی و به سرعت، به نقشه داستان باز می‌گردیم، و پس از بازبینی و بررسی مسیر، از نو برای نوشتن، تلاش می‌کنیم.
با این اوصاف، در شروع داستان‌نویسی، ناآشنایی با این موارد، نه ضعف است و نه جُرم. هر داستان‌نویس خبره، خودْ روزی در این مرحله بوده، و با یادگیری و تکرار آموخته‌ها، رفته رفته از آن گذشته است.
چه بسا در اثر آشنایی زودهنگام با تکنیک‌ها، اصلا علاقه و خلاقیت خود را از دست بدهید. مهم آن است که سرانجام این مطالب را بدانید و بپذیرید؛ درست مثل کودکی که پس از چند سال بازیگوشی، پشت نیمکت مدرسه می‌نشیند.
با وجود این، برخی از هنرجوهای مشتاق، علاقه خود را ناغافل سرکوب می‌کنند. فکر می‌کنند فقط بعد از یادگیری تکنیک‌ها باید دست به قلم شوند. در واکنش به چنین نگرشی دو نکته مهم را باید یادآور شد:
۱- با یادگیریِ صِرفِ فنون داستان‌نویسی، کسی داستان‌نویس نخواهد شد، همان طور که فقط با خواندن کتاب راهنمایی-رانندگی، کسی راننده نمی‌شود.
۲- اگر بدون دانستن اصول و فنون داستان بنویسید، زمین به آسمان نمی‌آید. بدترین اتفاق آن است که داستان‌تان الآن کامل نمی‌شود، یا کامل می‌شود؛ ولی از آن خوش‌تان نمی‌آید. می‌توانید در آینده، داستان ناقص را کامل، و داستان ضعیف را قوی کنید.
بنابراین، از نوشتن نترسید؛ اما تا حد ممکن، در شروع داستان‌نویسی، سراغ ایده‌های «کوچک» و «کوتاه» بروید. این توصیه به قدری مهم است که در پست‌های بعد، جداگانه به تشریح و توضیح آن می‌پردازیم.
